Çocuklar ve ekranlar hakkında gerçekten ne biliyoruz?
Günümüzde, ekran süresi araştırmaları hala kesin olmaktan ziyade güçlü uzunlamasına çalışmaların eksikliği nedeniyle belirsizliğini korumaktadır. Uzmanlar, tablet, telefon ve diğer ekranların çocuklar ve gençler üzerindeki etkilerini daha derinlemesine inceledikçe bu alanın anlaşılması giderek artmaktadır. Araştırmacılar, çocukların dijital cihazlar aracılığıyla tükettiği içerik türlerini dikkatlice analiz etmekte ve ekran süresini etkileyen çevresel faktörleri, ebeveynlik tarzını ve sosyoekonomik durumu göz önünde bulundurmaktadırlar. Uzun vadede daha net bir anlayış sağlamak amacıyla, çocuklar, gençler ve ekranlar arasındaki karmaşık ilişkileri çözmeye yönelik yeni uzun vadeli araştırmalar geliştirilmektedir. Özellikle, eğitim aracı olarak kullanıldığında ekranların potansiyel avantajlarını ve aynı zamanda potansiyel fiziksel ve zihinsel sağlık risklerini araştırmaktadırlar. Ortaya çıkan veriler, en küçük çocukların ekranlardan etkili bir şekilde öğrenemediklerini göstermektedir. Çocuklar yaş aldıkça, dijital cihazlardan anlamlı bilgiler edinebilirler; ancak, bu cihazların yaygın olarak kullanılması, çocukların hareketsiz bir şekilde fazla zaman harcama riskini taşımaktadır. Diğer yandan, eğlence amaçlı ekran süresinden tamamen kaçınmak, daha büyük çocuklar ve gençler arasında olumsuz sonuçlara neden olabilir.
Ekran Çağının Zorlukları
Ekran süresiyle ilgili popüler medya gündemlerinin ve bilimsel tartışmaların ortasında, bu sorunların ne kadar hızlı evrimleştiğini hatırlamak önemlidir: İlk nesil iPhone sadece 13 yıl önce, 2007’de, aynı yıl Netflix’in akış hizmetlerini tanıttığı zaman ortaya çıktı. iPad ise şimdi 14 yaşında. Televizyon ve video oyunları elbette uzun süredir var, ancak hiçbiri bu kadar taşınabilir ve kolayca ulaşılabilir olmamıştı.Bu hızlı değişim sürecinde, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) gibi önemli meslek kuruluşları yönergelerle ön plana çıktı. AAP, 18 ila 24 aylık çocuklar için görüntülü sohbet haricinde hiçbir ekran süresi önermemek ile birlikte 2 ila 5 yaş arasındaki çocukların günlük ekran süresinin bir saat veya daha az olması gerektiğini vurgulamaktadır. Ayrıca, ebeveynlerin ve çocukların ekran kullanımı etrafında sınırlar ve kurallar koymasını teşvik eden daha büyük çocuklar için Aile Medya Kullanım Planı’nı oluşturmuştur. Dünya Sağlık Örgütü, küçük çocukların fiziksel aktivite, sedanter davranışlar ve uyku ile ilgili durumlar için de benzer bir yaklaşımı benimsemektedir.
Yaşa Göre Ekran Süresi Önerileri
Ebeveynler, günümüzde çocukların maruz kaldığı artan ekran süreleri ile ilgili bir dizi zorlukla karşı karşıyadır. Teknolojinin hızlı ilerlemesi, eğlence ve öğrenme araçlarının dijital platformlara taşınmasıyla birlikte, ebeveynler çocuklarının ekran zamanını sınırlamak ve içerikleri kontrol etmek konusunda daha fazla çaba harcamak zorundadır. Bu durum, ebeveynlerin çocukları için sağlıklı bir denge bulma çabalarını arttırırken, aynı zamanda teknolojinin sağladığı avantajları da doğru bir şekilde değerlendirmelerini gerektirir. Yazının devamında sizler için çocukların gelişimleriyle doğru orantılı uygun ve sağlıklı olan ekran kısıtlama önerileri verilmiştir.
18 aya kadar olan çocuklar için: Bu yaş grubundaki çocukların ekran süresi, yalnızca bir yetişkinle birlikte gerçekleşen görüntülü aramalarla sınırlanmalıdır. Başka türlü ekran kullanımından kaçınılmalıdır. lleriyle dokunma, etkileşim ve gerçek dünya deneyimleri aracılığıyla öğrenme konusunda daha etkili olabilirler. Bu nedenle, ekran kullanımının yerine, çocukların çevresiyle doğrudan etkileşimde bulunmalarına öncelik verilmelidir. Eğer aile üyeleri veya yakınları şehir dışında ise, görüntülü aramalar aracılığıyla bağlantı kurmak çocuğun sosyal bağlarını güçlendirebilir. Ancak, bu tür kullanımların bilinçli ve sınırlı olması önemlidir.
18 ila 24 aylık çocuklar için: Bu kategorideki çocuklar için, ekran süresi belirli bir içerikle sınırlanmalıdır. Bu, çocuğun sürekli ve kontrolsüz bir şekilde ekran karşısında zaman geçirmesini önlemeye yardımcı olabilir. Çocuklar bu yaşta bakım verenin onayladığı içerikle etkileşimde bulunmalıdır. Ebeveynler veya bakıcılar, çocukların izlediği içeriği dikkatlice seçmeli ve uygun, eğitici materyalleri tercih etmelidir. Bu öneri, bir yetişkinin ekranda gösterilen içeriği çocuğa tekrar öğretmesinin faydalı olabileceğini belirtir. Bu, çocuğun ekran deneyimini daha etkili ve öğretici hale getirebilmektedir.
İki ila beş yaş arasındaki çocuklar için: Eğitim dışı ekran süresi sınırlanmalıdır. Hafta içi bir saat ve hafta sonları günde üç saat gibi belirli bir süre, çocukların eğitim dışı ekran sürelerini sınırlamaya yönelik bir öneridir. Bu, çocukların daha fazla zamanlarını gerçek dünya etkileşimleri ve diğer aktivitelerle geçirmelerine olanak tanır. Seçilmiş, iyi tasarlanmış programlar önerilir. Eğer çocuklar ekran kullanacaksa; eğitici, özenle seçilmiş, iyi tasarlanmış programların tercih edilmesi gerektiği konusunda hassas olunmalıdır. Bu tür programlar, okul öncesi yaştaki çocukların sosyal, bilişsel ve okuryazarlık becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilmektedir.
Altı yaş ve üstü çocuklar için: Amerikan Pediatri Akademisi, tüm internet uygulamalarının kullanım ekran sürelerinin eşit olmadığını ebeveynlerin bilmesi gerektiğinden bahseder. Yani, video oyunları, Netflix şovları, TikTok veya diğer sosyal medya platformları gibi farklı ekran kullanım türleri arasında farklılık olduğu kabul edilmelidir. Belirli ekran türleri için belirli süreleri içeren planlar oluşturulabilir. Örneğin, video oyunları için ayrı, Netflix şovları için ayrı bir süre belirleme önerisi gibi. Makul zaman kullanımı önerisi de ayrıca önemlidir, hangi ekran türünün kullanılacağına bağlı olarak makul bir zaman çerçevesi belirlemeli, her birey için farklı olabileceğini vurgulanmalıdır. Bu, ailelere çocuklarının bireysel ihtiyaçlarına ve gelişim seviyelerine uygun bir şekilde ekran sürelerini yönetme esnekliği tanımaktadır.
,
| Yaş Grubu | Önerilen Ekran Süresi | Ekran Kullanımı İçin Öneriler |
|---|---|---|
| 0-18 Ay | Yalnızca yetişkin eşliğinde görüntülü aramalar | Doğrudan etkileşim ve gerçek dünya deneyimlerine öncelik verilmeli |
| 18-24 Ay | Belirli onaylanmış içerikle sınırlı | Yetişkinler tarafından seçilen ve denetlenen içerikler tercih edilmeli |
| 2-5 Yaş | Hafta içi 1 saat, hafta sonları günde 3 saat | Eğitici, özenle seçilmiş içerikler tercih edilmeli |
| 6+ Yaş | Ekran türüne göre belirli süreler; makul zaman kullanımı | Her bireyin farklı ihtiyaçlarına ve gelişim seviyelerine uygun olarak ekran süreleri yönetilmeli |
Psk. İrem Uysal
Kaynakça
American Academy of Child & Adolescent Psychiatry. (2020). Screen time and children.(https://www.aacap.org/AACAP/Families_and_Youth/Facts_for_Families/FFF-Guid e/Children-And-Watching-TV-054.aspx)
Moreno, M., Reid Chassiakos, Y., Cross, C., et al. (2016). American Academy of Pediatrics policy statement: Media use in school-aged children and adolescents.Pediatrics, 138(5).
Pappas, S. (2020). What do we really know about kids and screens? American Psychological Association, 51(3), 42.
